Το πιο αναγνωρίσιμο ορόσημο της Θεσσαλονίκης, ο Λευκός Πύργος, μπορεί να επιτευχθεί με μια γραφική βόλτα κατά μήκος του παραλιακού δρόμου. Σε ένα μικρό δημόσιο κήπο στο νότιο άκρο του παραλιακού δρόμου, ο Λευκός Πύργος (Λευκός Πύργος) ήταν κάποτε μέρος των αρχαίων προμαχώνων της πόλης.
Το κύκλωμα των τειχών δεν είναι πλέον άθικτο. ο Λευκός Πύργος είναι το μοναδικό λείψανο της άμυνας προς την θάλασσα. Χτισμένο από τους Οθωμανούς Τούρκους γύρω στο 1530, αυτός ο επιβλητικός πύργος χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως φυλακή.
Σήμερα, οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν τον πύργο και να ανέβουν στην πλατφόρμα προβολής στην κορυφή, η οποία προσφέρει εκπληκτική θέα στην πόλη και το λιμάνι. Ο Λευκός Πύργος στεγάζει επίσης τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Τα εκθέματα του μουσείου εκπαιδεύουν τους επισκέπτες για τη βυζαντινή ιστορία και την τέχνη στη Θεσσαλονίκη από το 300 περίπου μ.Χ. έως την σύλληψή του από τους Τούρκους το 1430.
Η συλλογή περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα τεχνουργημάτων όπως νωρίς χριστιανικά νομίσματα, αγγεία, ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και λειτουργικά αντικείμενα. Ο Λευκός Πύργος φιλοξενεί επίσης προσωρινές εκθέσεις όπως παρουσιάσεις βυζαντινών θρησκευτικών έργων.
Λίγο μετά την ίδρυση της Θεσσαλονίκης το 315 π.Χ., η πόλη περιτριγυριζόταν από αμυντικούς τοίχους για να αντέχει τις επιθέσεις του βασιλιά Πύρρου της Ηπείρου το 285 και των Κελτών το 279. Ο Κωνσταντίνος Μέγας ενίσχυσε τις οχυρώσεις και κάτω από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενισχυμένη. Τον 14ο και 15ο αιώνα, οι τουρκικές αρχές δημιούργησαν επιπλέον αμυντικές δομές και πύργους, χρησιμοποιώντας συχνά Βενετούς στρατιωτικούς μηχανικούς για την κατασκευή. Μέχρι τον 19ο αιώνα, η παλιά πόλη περιβάλλεται από ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα οκτώ χιλιομέτρων.
Δυστυχώς, η οθωμανική κυβέρνηση τράβηξε τους αρχαίους τοίχους για να εκσυγχρονίσει και να “ομορφύνει” την πόλη. Ωστόσο, πρόσφατα οι τοίχοι έχουν αποκατασταθεί σε τμήματα.
Ένα καλό σημείο εκκίνησης για μια περιήγηση στα βυζαντινά τείχη είναι στο νεκροταφείο Ευαγγελίστρια βόρεια της Πανεπιστημιούπολης. Από εκεί, περπατήστε έξω από τους τοίχους μέχρι τον μαζικό στρογγυλό πύργο του 15ου αιώνα που είναι γνωστός ως Τριγωνίον (ή Πύργος Αλύσου). Πέρα από αυτό είναι ο Πύργος της Άννας Παλαιολογίνας, με μια πύλη που οδηγεί στην Ακρόπολη, στην τοποθεσία της αρχαίας ακρόπολης.
Στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται ένα φρούριο, το Heptapyrgion (“Επτά Πύργοι”), το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί ως φυλακή. Από την Ακρόπολη οι τουρίστες μπορούν να συνεχίσουν προς τα δυτικά κατά μήκος των τειχών, είτε μέσα είτε έξω, στην Πύλη της Λέειας κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων και έπειτα στην πλατεία Δημοκρατίας (Πλατεία Δημόκριτων). Από εκεί, οι τοίχοι συνεχίζουν προς το λιμάνι, καταλήγοντας στο Φορτ Βάρδαρ.
Περπατώντας από την Εγνατία οδό προς το κέντρο της Θεσσαλονίκης, οι επισκέπτες θα συναντήσουν την Αψίδα του Γαλερίου, ένα αρχαίο ρωμαϊκό μνημείο που χρονολογείται γύρω στα 297 μ.Χ. Η καμάρα αυτή ήταν η κύρια πύλη εισόδου της αρχαίας πόλης. Από την αρχική δομή παραμένουν τρεις προβλήτες της δυτικής πλευράς.
Δύο από τους επιζώντες, που συνδέονται με ένα τόξο, διαθέτουν μαρμάρινη πρόσοψη διακοσμημένη με περίτεχνα ανάγλυφα. Τα ανάγλυφα, που χωρίζονται από γιρλάντες, απεικονίζουν σκηνές μάχης από τις περσικές, μεσοποταμικές και αρμενικές εκστρατείες του αυτοκράτορα Γαλέριου του τρίτου και τέταρτου αιώνες.
Αυτά τα ανάγλυφα σκαλισμένα ανάγλυφα είναι από τα καλύτερα του είδους τους. Φροντίστε να παρατηρήσετε τις κινούμενες σκηνές στη νότια προβλήτα. Παρόλο που δεν ήταν καλά ξεπερασμένη, τα ανάγλυφα σώζονται πολύ καλύτερα από τα σύγχρονα ανάγλυφα στην Αψίδα του Κωνσταντίνου στη Ρώμη, που χρονολογείται από το 315 μ.Χ.
Αυτό το φημισμένο μουσείο παρουσιάζει μια υπέροχη συλλογή έργων τέχνης που αποκαλύφθηκαν στη Θεσσαλονίκη καθώς και σε όλη την αρχαία Μακεδονία. Η συλλογή εκτείνεται από την προϊστορία μέχρι την καθυστερημένη αρχαιότητα. Φροντίστε να δείτε τα γλυπτά από την Αρχαϊκή έως την Ύστερη Ρωμαϊκή εποχή.
Αρκετά δωμάτια έχουν αρχιτεκτονικά στοιχεία από ιωνικό ναό του 6ου αιώνα π.Χ. Άλλα εκθέματα παρουσιάζουν ανασκαφικά ευρήματα από έναν νεολιθικό οικισμό στο Μακρύγιαλο της Πιερίας, αντικείμενα από το αρχαίο ανάκτορο του αυτοκράτορα Γαλερίου και την ανακατασκευή ενός μακεδονικού τάφου στην Αγία Παρασκευή. Το αρχαιολογικό μουσείο φιλοξενεί επίσης προσωρινές εκθέσεις σε διάφορα θέματα όπως τα νομίσματα της Μακεδονίας.
Μια βιτρίνα στο λόμπι του μουσείου παρουσιάζει ευρήματα από νεολιθική τοποθεσία, συνοδευόμενα από πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη της ανασκαφής.
Η Πλατεία Αριστοτέλους είναι η κεντρική και η πιο γνωστή πλατεία στην Θεσσαλονίκη. Χτισμένη σύμφωνα με τα σχέδια του Ernest Hébrard όπως εκείνος “είδε “ τη Θεσσαλονίκη μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Δυστυχώς για το υπόλοιπο κέντρο της πόλης η Πλατεία Αριστοτέλους και τα κτίρια εκατέρωθεν της ομώνυμης οδού είναι τα μοναδικά που χτίστηκαν ακριβώς όπως ήταν τα αρχικά σχέδια του Ernest Hébrard.
Η επιτροπή που σχεδίασε τότε την περιοχή, ήθελε την παραθαλάσσια πλατεία να συνεχίζεται από προσόψεις που ξυπνούν τις βυζαντινές μνήμες της Θεσσαλονίκης. Οι καμάρες, τα κιονόκρανα, τα μπαλκόνια, οι στοές όλα μαζί σε συνδυασμό με επιρροές από ευρωπαϊκές και άλλες μεσογειακές πόλεις.
Στην αρχή της Αριστοτέλους κυριαρχούν δύο εντυπωσιακά γωνιακά κτίρια, το Ολύμπιον που χτίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1950 και μεταξύ άλλων στεγάζει την έδρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Και το Ξενοδοχείο ¨Ηλέκτρα” που χτίστηκε την δεκαετία του 1960 από τον αρχιτέκτονα Ζακ Μοσε.
Παλαιότερα στη δυτική πλευρά της Πλατείας Αιστοτέλους, παραλιακά, έστεκε το ξενοδοχείο “Mediterranean” χτισμένο από το 1922, το οποίο κατεδαφίστηκε μετά το σεισμό του 1978 γιατί οι ζημιές που έπαθε ήταν μεγάλες.
Στην οδό Αριστοτέλους, φυσική συνέχεια της πλατείας προς Βορρά αμέσως μετά την οδό Εγνατία στέκεται το άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, σημείο αναφοράς και αφετηρία για όλους τους συμμετέχοντες σε πορείες, συλλαλητήρια και διαδηλώσεις τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα.
Ακριβώς πάνω από την πλατεία ανακαλύφθηκαν τα απομεινάρια της Ρωμαϊκής αγοράς που είναι τόπος έλξης για πλήθος τουριστών. Η ανακάλυψή τους έγινε κατά την έναρξή εργασιών για την ανέγερση του μεγάρου δικαστηρίων η οποία ματαιώθηκε για να μεταφερθεί τελικά στην περιοχή του Βαρδάρη.
Στο ανατολικό άκρο της οδού Hermes (Odós Ermoú), η εκκλησία της Αγίας Σοφίας (Αγία Σοφία) είναι μια από τις σημαντικότερες ιστορικές εκκλησίες της πόλης. Η θολωτή εκκλησία χτίστηκε τον 8ο αιώνα σε ένα τρίκλιτο σταυροειδές σχέδιο.
Τον 9ο και 10ο αιώνα, μετά την εικονομαχική σύγκρουση, η εκκλησία διακοσμήθηκε με εκφραστικά ψηφιδωτά ψηφιδωτά, συμπεριλαμβανομένου του μωσαϊκού της Μητέρας του Θεού στην αψίδα και μια υπέροχη αναπαράσταση του μωσαϊκού της Αναλήψεως στον τρούλο. Επίσης αξιοσημείωτες είναι οι πρωτεύουσες των κιονοστοιχιών, που πιστεύεται ότι προέρχονται από κτήριο του 5ου αιώνα.
Από το 1204 έως το 1430, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας ήταν η μητροπολιτική εκκλησία της πόλης (καθεδρικός ναός). Κατά την τουρκική περίοδο, μετατράπηκε σε τζαμί, το Aya Sofya Camii. Το κτήριο ανακαινίστηκε μετά από πυρκαγιά το 1890 και επέζησε της μεγάλης φωτιάς του 1917 χωρίς αλλοιώσεις.
Ένα αναξιοπρεπές πνευματικό θέαμα στη Θεσσαλονίκη, η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (Αγίου Δημητρίου) είναι η κύρια εκκλησία της πόλης. Κατά τη διάρκεια της τουρκικής περιόδου, μετατράπηκε σε τζαμί, το Kasamiye Cami. Βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, αυτή η θαυμάσια πεντάκλιτη βυζαντινή βασιλική χτίστηκε τον 5ο αιώνα στην τοποθεσία παλαιότερης χριστιανικής εκκλησίας κοντά στο αρχαίο ρωμαϊκό λουτρό. (Τα υπόλοιπα του λουτρού είναι ορατά στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας.) Η κρύπτη περιέχει επίσης λείψανα αρχαίου ρωμαϊκού δρόμου.
Η εκκλησία πήρε το όνομά της από τον Πατρόν Άγιο Δημήτριο, ο οποίος φυλακίστηκε και εκτελέστηκε εδώ το έτος 306. Για αιώνες προσήλθαν προσκυνητές από όλη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία για να προσκυνήσουν τα λείψανα του αγίου, τα οποία σώζονται σε σαρκοφάγο μπροστά το τέμπλο. Οι πνευματικοί προσκυνητές και οι τουρίστες είναι ενθουσιασμένοι όταν μπαίνουν στο εσωτερικό της εκκλησίας.
Το λαμπρό ιερό είναι μήκους 43 μέτρων, το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, και είναι πλούσια διακοσμημένο. Τα κοσμήματα περιλαμβάνουν εξαιρετικά σκαλισμένα πρωτεύουσες στις πολύχρωμες μαρμάρινες στήλες, έναν εκθαμβωτικό πολυέλαιο στο κεντρικό διάδρομο και μικρά ψηφιδωτά στους πυλώνες της αψίδας.
Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (Άγιοι Απόστολοι) βρίσκεται στην άκρη της παλιάς πόλης, κοντά στα Βυζαντινά Τείχη. Αυτή η όμορφη βυζαντινή εκκλησία του 14ου αιώνα σχεδιάστηκε σε ένα σταυροειδές σχέδιο, με πέντε θόλους και περίτεχνα τοιχοποιία. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ύστερης Βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι ο κύριος θόλος που υψώνεται πάνω από την καμαροσκέπαστη διασταύρωση με τους άλλους θόλους πάνω από τις γωνίες της στοάς.
Κατά την τουρκική περίοδο, η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί, το Soguk Su Camii (“Τζαμί της Κρύας Άνοιξης”). Η εκκλησία διαθέτει εξαιρετικές τοιχογραφίες και ψηφιδωτά της Παλαιολογικής περιόδου, τα οποία ανακαλύφθηκαν κατά τις εργασίες αναστήλωσης το 1940. Στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας βρίσκεται μια δεξαμενή που ανήκε στο πρώην μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων.
